ÄÎÐÍÎ ÄÀÕÈÍÛ ÎÐÍÓÓÄ ÁÀ ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ
ÕÀÌÒÛÍ ÀÆÈËËÀÃÀÀ” ÕÈ×ÝÝËÈÉÍ ÑÒÀÍÄÀÐÒ
1. Õè÷ýýëèéí èíäåêñ: ECMR
2. Ñóäëàõ êðåäèò: 3
3. Óëèðàë - IV
4. Çàëãàìæ õîëáîî: Îëîí óëñûí õàðèëöààíû ò¿¿õ
5. Çààãäàõ àíãè: Îëîí óëñûí õàðèëöàà – II
6. Çîðèëãî: Òóñ õè÷ýýëýýð äîðíî äàõèíû îðíóóäûí óëñ òºð, ýäèéí çàñãèéí òóõàé áîëîîä óëñ ¿íäýñòí¿¿äèéí ºâºðìºö îíöëîã, òýäãýýðèéí ò¿¿õèéí îíöãîé ¿éë ÿâäëóóä, îëîí óëñûí õàðèëöààíä îðîëöîõ íýð õ¿íä, áàéð ñóóðü çýðãèéã ìýäñýíýýð ò¿¿íòýé õàðèëöàõ Ìîíãîë óëñûí áàéð ñóóðü, õàìòûí àæèëëàãààã ºðãºæ¿¿ëýõ öààøäûí õàíäëàãûã òîäîðõîéëîõîä òóñ äýì áîëîõ áºãººä òýäãýýð îðíóóäòàé õàðèëöàõ Ìîíãîë óëñûí õàðèëöààíû òàëààðõ ìýäýýëëèéã îëæ àâàõàä ãîëëîí ÷èãëýãäñýí áàéõ áîëíî.
7. Çîðèëò: Äîðíî äàõèíû óëñ îðíóóäûã àâ÷ ¿çýõäýý á¿ñ íóòãóóäûí îíöëîã áàéäëóóä äýýð òóëãóóðëàí òóõàéí óëñ îðíóóäûí ò¿¿õ, íèéãýì, ñî¸ë, ¿íäýñòýí óãñààòàí, øàøíû îíöëîã áàéäëûã õàðãàëçàí òýäãýýð õîîðîíäûí óÿëäàà õîëáîîã îéëãîí òàíèóëæ, Ìîíãîëûí õàìòûí àæèëëàãààíû ÷èã ¿¿ðýã, à÷ õîëáîãäëûã òîäîðõîéëîí ÷èãë¿¿ëýõýä îðøèíî.
8. Ìýäëýã, ÷àäâàð äàäàë
Òóñ õè÷ýýëèéã ¿çñýíýýð äîðíî äàõèíû áóþó àçèéí óëñ îðíóóäûí óëñ òºð, ýäèéí çàñãèéí õýâ øèíæèéã ¿íäýñòýí óãñààòàí, ñî¸ë, çàí çàíøèë, íèéãìèéí áàéäàë, øàøèí ø¿òëýã, òýäãýýð óëñóóäûí õàðèëöàà õîëáîîí äýýð ¿íäýñëýí çàäëàí ä¿ãíýæ, òýäãýýðòýé õàðèëöàõ Ìîíãîë óëñûí ãàäààä õàðèëöààíû îíöëîã, ¿çýë áàðèìòëàëûí áèåëýëò, öààøäûí çîðèëòûã õýðõýí òîìú¸îëæ òîäîðõîéëîõ ÷àäâàð ýçýìøèíý.
9. Àðãà ç¿éí ñòàíäàðò:
Ñóðãàëòûí òºëºâëºãºº, õè÷ýýëèéí õºòºëáºð, öàã ñýäâèéí òºëºâëºãººíä òóñãàãäñàí ñýäâèéí õ¿ðýýíä ìýäëýã îëãîõ çîðèëãî á¿õèé êîíñïåêò, ñóðàõ áè÷èã, ãàðûí àâëàãà, ãàçðûí çóðàã, ¿ç¿¿ëýí, òàðààõ ìàòåðèàë, òåõíèê õýðýãñýë àøèãëàí õè÷ýýëèéã áîëîâñðîíãóé áîëãîõîä ÷èãë¿¿ëíý.
Ëåêöèéí õè÷ýýëèéã çààõäàà áè÷èõ êîíñïåêòûí àãóóëãààñ õàìààðàí äàí ëåêö áîëîí ëåêö, òàéëáàð ÿðèöëàãà õýëáýðýýð õîñëîí ÿâóóëíà. Çàðèì îíö øààðäëàãàòàé õè÷ýýë¿¿äèéã Power Point ïðîãðàììûí òóñëàëöààòàéãààð ñîíèðõîë òàòàõóéö áàéäëààð òàéëáàðëàæ, õºòëºí ÿâóóëíà.
Îþóòíóóäàä îëãîñîí îíîëûí ìýäëýãèéã ã¿íçãèéð¿¿ëýí ñóäëóóëæ, îëîí óëñûí õàðèëöààíû ò¿¿õèéí ìýäëýãèéã îþóòíû áèå äààñàí, á¿òýýë÷ ¿éë àæèëëàãààíä òóëãóóðëàí ýçýìø¿¿ëýõ çîðèëãîîð õàðèëöàí ÿðèëöàõ, áèå äààëòûí àæèë áè÷¿¿ëýõ, çîõèîí áè÷ëýã õèéëãýõ, ñóäàëãàà ä¿ãíýëò ãàðãóóëàõ, çààâàë óíøèõ íîì, çîõèîëûã ñóäëóóëæ, òîâ÷ëîë, òýìäýãëýë õºòë¿¿ëýõ, çàðèì ¿åä òýíõìèéí áóñ áàéäëààð îëîí íèéòèéí àðãà õýìæýýí äýýð î÷èæ àæèãëàëò, ¿íýëýëò, ä¿ãíýëò õèéëã¿¿ëýõ çýðýã îþóòíû ñîíèðõîë, õ¿ñýë ýðìýëçëèéã íü òºð¿¿ëýõ¿éö áàéäëààð ¿ð ä¿íòýé àðãà õýëáýðèéã àøèãëàí ÿâóóëíà. Õè÷ýýëèéí áóñ öàãààð ñóðãóóëü äýýð çîõèîí áàéãóóëàãäàõ àëèâàà ìýðãýæëèéíõ íü õîëáîãäîëòîé îëîí íèéòèéí àðãà õýìæýýíä õàìðóóëàí îðîëöóóëæ, ¿íýëýëò ä¿ãíýëò õºòë¿¿ëíý.
10. ¯íýëãýýíèé õýëáýð:
Îþóòíû ýçýìøñýí ìýäëýã ÷àäâàðûã ä¿ãíýõäýý ×èíãýñ õààí äýýä ñóðãóóëèéí áàòàëñàí Ñóðãàëò, ¿íýëãýýíèé ñèñòåìèéí äàãóó 100 îíîîíû áàëëààð ¿íýëæ, äàðààõ õàðãàëçàõ îíîîíóóäûã öóãëóóëàí ä¿íãýý àâíà.
- Èðö èäâýõè 20 îíîî
- Áèå äààëòûí àæèë 30 îíîî
- ßâöèéí øàëãàëò 20 îíîî
- Óëèðàëûí øàëãàëò 30 îíîî çýðýã òóñ òóñ ¿íýëíý.
ßâöèéí áîëîí óëèðàëûí øàëãàëòûã àâàõäàà ñóðãóóëèéí çàõèðãààíû çààâàð÷èëãààã àíõààðàí îþóòíûã øàëãàëòàíä îðóóëàõ ýðõèéã õàðãàëçàí ¿çíý. Èðö èäâýõè, áèå äààëòûí àæèë, ÿâöèéí øàëãàëò, óëèðàëûí øàëãàëòûí îíîîã áàãø ººðèéí á¿ðýí ýðõèéí äàãóó àíãèëæ, ¿íýëýëò ä¿ãíýëò õèéíý.
11. Àøèãëàõ ñóðàõ áè÷èã:
- Ò.Àðèóíñàíàà “Îëîí óëñûí õàðèëöàà” ÓÁ, 2002 îí
- Ä.Áàÿðõ¿¿ “Îëîí óëñûí õàðèëöàà 20-ð çóóíä” ÓÁ, 1994 îí
- Ä.Áàÿðõ¿¿ “Åâðàçèéí ãåîïîëèòèê, îëîí óëñûí õàðèëöàà:
ºíãºðñºí, îäîî, èðýýä¿é” ÓÁ, 2005 îí
- Á.Áàòáàÿð “Ìàíàé çóóíû õºðºã” ÓÁ, 1993 îí
- Æ.Áîð “Ìîíãîëûí äèïëîìàòûí òîâ÷îîí” ÓÁ, 2006 îí
- “Äîðíî äàõèíû òîâ÷ ò¿¿õ /XVI-XX çóóí/” ÓÁ, 2002 îí
- “Ìîíãîë óëñ áà Ç¿¿í õîéä Àçè” ÓÁ, 2000 îí
- “Àçè òèâ, ò¿¿íèé ñàëáàð á¿ñ íóòãóóäûí õàìòûí àæèëëàãààíä
Ìîíãîë óëñûí îðîëöîî, õýòèéí òºëºâ” ÓÁ, 1997 îí
- “1990-ýýä îíû îëîí óëñûí õàðèëöààíû õàíäëàãóóä,
Ìîíãîë óëñ – èõ ã¿ðí¿¿äèéí õàðèëöàà” ÓÁ, 1995 îí
- “Ìîíãîë óëñûí ãàäààä áîäëîãûí õºõ íîì” ÓÁ, 2006 îí
- Ìîíãîë óëñûí ãàäààä áîäëîãûí ¿çýë áàðèìòëàë 1994 îí
- Ìîíãîë óëñûí ¯íäýñíèé àþóëã¿é áàéäëûí ¿çýë áàðèìòëàë 1994 îí
- Îëîí óëñ ñóäëàë ñýòã¿¿ë
- Äîðíî, ºðíº ñýòã¿¿ëèéí äóãààð
- Ñòðàòåãè ñóäëàëûí ñýòã¿¿ëèéí äóãààð
ÄÎÐÍÎ ÄÀÕÈÍÛ ÎÐÍÓÓÄ ÁÀ ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÕÀÌÒÛÍ ÀÆÈËËÀÃÀÀ
ХИЧЭЭЛИЙН ХӨТӨЛБӨР
Ñýäýâ 1. Äîðíî äàõèíû îðíóóäûí òóõàé îéëãîëò
Äîðíî äàõèíû îðíóóä áóþó Àçèéí óëñ îðíóóäûí îíöëîã, õýâ øèíæèéã òîäîðõîéëîõûí çýðýãöýý ãàçàð ç¿éí áàéðëàë, óóð àìüñãàë, óãñààòíû ç¿é, õ¿í àì, íèéãýì, óëñ òºð, ýäèéí çàñãèéí áàéäàë çýðýã îíöëîã áàéäëûí óÿëäàà õîëáîîã õîîðîíä íü õàðüöóóëàí ¿çíý.
Ñýäýâ 2. Õ¿éòýí äàéíû ¿åèéí áà äàðàà ¿åèéí
Ç¿¿í õîéä Àçèéí îëîí óëñûí áàéäàë
Õ¿éòýí äàéíû ýõýí ¿å, äóíä ¿å, òºãñãºë ¿åèéí ÇÕÀ-èéí áàéäàë, ÇÕÀ-èéí îðíóóäûí óëñ òºð, ýäèéí õàìòûí àæèëëàãààíû ¿éë ÿâö ÿìàð ò¿âøèíä õ¿ð÷ áàéãààã òîäîðõîéëæ, òóñ á¿ñ íóòãèéã èíòåãðàöè÷ëàõ à÷ õîëáîãäîë áîëîí õàìòûí àæèëëàãààíû îíöëîã áàéäëûã òàéëáàðëàíà.
Ç¿¿í õîéä àçè äàõü õ¿éòýí äàéíû ¿åèéã 3 ¿åä õóâààí ¿çýæ áîëíî. Ýõíèé ¿å 1950-1960 ààä îíû ýõíèé õàñàã õ¿ðòýë ¿ðãýëæèëæ, Õÿòàäûí 1949 îíû õóâüñãàë, 1950-1953 îíû Ñîëîíãîñûí äàéíû ¿ð äàãàâàð áîëæ, Ǻâëºëò Àìåðèêèéí ñºðãºë人íä òóëãóóðëàí õ¿éòýí äàéíû òîãòîëöîî ¿íäñýíäýý á¿ðýëäýí òîãòñîí.
2 äàõü ¿åä 1960 îíû 2-ð õàãàñààñ 1985 îí õ¿ðòëýõ ¿åèéã õàìðóóëæ áîëîõ áºãººä Õÿòàäûí õ¿÷èí ç¿éëèéí à÷ õîëáîãäîë íýìýãäýæ ¿íäñýíäýý Ǻâëºëò, Àìåðèê, Õÿòàäûí ãóðâàëæèí ¿éë÷èëýõ áîëñîí.
3 äàõü¿å íü 1985 îíîîñ Ãîðáà÷¸âûí øèíý ñýòãýëãýýíèé áîäëîãîîñ ãàðààãàà àâ÷ åâðîïò õ¿éòýí äàéí òºãñãºë áîëæ Ǻâëºëò, Õÿòàäûí õàðèëöàà 1989 îíä á¿ðýí õýâèéí áîëñíîîð òîäîðõîéëîãäîíî.
Ñýäýâ 3. ÁÍÕÀÓ – Ìîíãîëûí õàðèëöàà
ÁÍÕÀÓ-ûí îëîí óëñûí áàéð ñóóðü, óëñ òºðèéí áîäëîãî, ÕÊÍ-ûí ¿çýë áàðèìòëàë áà ãàäààä áîäëîãûí õýëáýð áîëîîä Õÿòàä, Ìîíãîëûí õàìòûí àæèëëàãààíû òóõàé
Ìîíãîë óëñ, ÁÍÕÀÓ-ûí õîîðîíä 1949 îíû 10 ñàðûí 16-íä äèïëîìàò õàðèëöàà òîãòîîæ, 1950 îíä Óëààíáààòàð, Áýýæèíä Ýë÷èí ñàéäûí ÿàìàà õàðèëöàí íýýæýý. Ò¿¿õýíäýý òîäîðõîé øàëòãààíû óëìààñ õýñýã õóãàöààíä çîãñîíãè áàéäàëä îðñîí Ìîíãîë, Õÿòàäûí õàðèëöàà 1980-ààä îíû äóíä ¿åýñ ýõëýí ñýðãýæ, 1990 îí ãýõýä á¿ðýí õýâèéí áîëñîí. ªíãºðñºí 16 æèëèéí õóãàöààíä õî¸ð îðíû õàðèëöàà óëñòºð, ýäèéí çàñàã, ñî¸ë, áîëîâñðîë, øèíæëýõ óõààí çýðýã íèéãìèéí àìüäðàëûí á¿õèé ë ñàëáàðûã õàìðàí ýð÷èìòýé õºãæèæ èðñýí.
1994 îíû Íàéðñàã õðàèëöàà, õàìòûí àæèëëàãààíû ãýðýýíýýð õî¸ð îðíû õîîðîíä ñàéí õºðøèéí íàéðñàã õàðèëöàà õºãæ¿¿ëýõýýð òîãòîæ, ýíý õ¿ðýýíä õàðèëöààãàà òîìú¸îëîí èðñýí áîë ÁÍÕÀÓ-ûí äàðãà Õó Æèíòàîãèéí 2003 îíä Ìîíãîë óëñàä õèéñýí òºðèéí àé÷ëàëûí ¿åýð õî¸ð òàëûí õîîðîíä ñàéí õºðøèéí õàðèëöàí èòãýñýí ò¿íøëýëèéí õàðèëöààã òîãòîîñîí.
Ñýäýâ 4. ÎÕÓ – Ìîíãîëûí õàðèëöàà
ÎÕÓ-íû óëñ òºðèéí áîäëîãî, Àçèéí óëñ îðíóóäûí õàðèëöàà, Àëñ äîðíîä äàõü áàéð ñóóðü, Îðîñ - Ìîíãîëûí îð÷èí ¿åèéí õàìòûí àæèëëàãààíû òóõàé, ò¿¿íä òóëãàìäàæ áàéãàà àñóóäàë, õºðºí㺠îðóóëàëò õýìæýýíèé áàéäàë…
Ìîíãîë, ÎÕÓ-ûí õîîðîíä 1921 îíû 11 ñàðûí 5-íû ºäºð àëáàí ¸ñíû õàðèëöàà òîãòîîñîí. 1985 îíä ÇÕÓ-ä ººð÷ëºí áàéãóóëàëò ýõýëæ, 1990 îíä Ìîíãîëä àðä÷èëñàí õóâüñãàë ãàð÷ 1991 îíä ÇÑÁÍÕÓ çàäðàõ õ¿ðòýë Ìîíãîë – Ǻâëºëòèéí õàðèëöàà õî¸ð ñèñòåìèéí ñºðãºë人íèé õ¿ðýýíä àíãèéí øèíæ ÷àíàð àãóóëñàí, Ìîñêâàãààñ á¿õ òàëààð õàðààò øèíæòýé áàéâ. ÇÕÓ çàäàðñàíû äàðàà ÎÕÓ òóñãààð óëñ áîëæ Ìîíãîë, Îðîñûí õàðèëöààíä øèíý ¿å ýõýëñýí þì.
1993 îíä õî¸ð óëñûí õîîðîíä áàéãóóëñàí Íàéðñàã õàðèëöàà, õàìòûí àæèëëàãààíû òóõàé øèíý ãýðýý, 2000 îíä ãàðûí ¿ñýã çóðñàí Óëààíáààòàðûí òóíõàãëàë íü Ìîíãîë, Îðîñûí õàðèëöààã ºíººãèéí íºõöºëä áàéäàëä õºãæ¿¿ëýõ ¿íäýñ ñóóðèéã òàâüæ ºãñºí.
Ñýäýâ 5. ÁÍÑÓ, ÁÍÀÑÀÓ – Ìîíãîëûí õàðèëöàà
Óìàðä, ªìíºä Ñîëîíãîñ - Ìîíãîëûí õàìòûí àæèëëàãààíû îíöëîã, Ñîëîíãîñûí õîéãèéí îëîí óëñûí áàéäàë, ò¿¿íä áàðèìòàëæ áàéãàà èõ ã¿ðí¿¿ä, Ìîíãîëûí áàéð ñóóðü…
… Ìîíãîë óëñ ÁÍÑÓ-òàé 1990 îíä äèïëîìàò õàðèëöàà òîãòîîñîí áºãººä òàëóóä óëñ òºð, õóäàëäàà, ýäèéí çàñàã, ñî¸ë áîëîâñðîëûí ñàëáàðò àìæèëòòàé àæèëëàæ áàéíà. Óëñ òºðèéí ñàëáàðò äýýä ºíäºð õýìæýýíèé àé÷ëàë òîãòìîëæèæ õàðèëöàà ºðãºæèæ áàéíà.
Õî¸ð îðíû òºðèéí òýðã¿¿í, ïàðëàìåíòèéí ñïèêåð, åðºíõèé ñàéä, ãàäààä õýðãèéí ñàéä íàðûí õàðèëöàí àéë÷ëàë òîãòìîëæèæ Ìîíãîë óëñûí åðºíõèéëºã÷ Í.Áàãàáàíäè 2001 îíä, ÁÍÑÓ-ûí åðºíõèéëºã÷ Êèì Äý Æ¿í 1999 îíä, Ö. Íÿìäîðæ 2006 îíû 2-ð ñàðä, ÁÍÑÓ-ûí ¯íäýñíèé Àññàìáëåéí äàðãà Ïàê Ãóàí ¨í 2003 îíä, Ìîíãîë óëñûí åðºíõèé ñàéä Í.Ýíõáàÿð 2003 îíä, ÁÍÑÓ-ûí åðºíõèé ñàéä Ëè Õàí Äîí 2001 îíä, Ãàäààä õýðãèéí ñàéä Ö.̺íõîðãèë 2005 îíä, ÁÍÑÓ-ûí Ãàäààä õýðýã õóäàëäààíû ñàéä Ïàê ƺí Ñ¿ 1998 îíä òóñ òóñ õàðèëöàí àéë÷èëæýý.
Ñýäýâ 6. ßïîí – Ìîíãîëûí õàðèëöàà
ßïîí óëñûí óëñ òºðèéí áîäëîãî, õºðø îðíóóäûí ãàäààä õàðèëöàà, îëîí óëñûí áàéð ñóóðü áîëîîä ßïîí, Ìîíãîëûí óëñ òºð, ñî¸ë, ýäèéí çàñãèéí õàìòûí àæèëëàãààíû îíöëîã àñóóäëóóä
Ìîíãîë ßïîíû õîîðîíä 1972 îíä äèïëîìàò õàðèëöàà òîãòîîñîí öàãààñ õîéø õàìòûí àæèëëàãàà òàñðàëòã¿é óðàøãèëàí õºãæèæ èðñýí. Õî¸ð òàëûí õàðèëöààíä 1990–ýýä îíû ýõýýð ýðãýëò ãàð÷ øèíý ¿å íýýãäñýí þì.
ßïîí óëñ Ìîíãîëûí àðä÷èëàë, øèíý÷ëýëèéí õî¸ð òàëûí õàðèëöààíû õ¿ðýýíä áîëîí îëîí óëñûí õýìæýýíä äýìæèí òóñëàõ áîäëîãûã 1991 îíä çàðëàí òóóøòàé õºãæ¿¿ëæ áàéãàà áîë Ìîíãîë óëñ ÷ ßïîí óëñòàé õàðèëöàà õàìòûí àæèëëàãàà ºðãºæ¿¿ëýí õºãæ¿¿ëýõ çîðèëòûã ãàäààä áîäëîãûíîî òýðã¿¿ëýõ ÷èãëýëèéí íýã áîëãîæ ¿å ¿åèéí Çàñãèéí ãàçðóóä ¿éë àæèëëàãààíû õºòºëáºðòºº òóñãàí õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà.
Ñýäýâ 7. Ç¿¿í ºìíºä Àçèéí îðíóóä áà
Ìîíãîëûí õàðèëöàà
Ç¿¿í ºìíºä Àçèéí îðíóóäûí îíöëîã, õýâ øèíæ áà ÀÑÅÀÍ-íû ¿¿ñýë õºãæèë, ãèø¿¿í îðíóóä, ¿éë àæèëëàãààíû ÷èãëýìæ áîëîîä òóñ á¿ñ íóòàã äàõü Ñèíãàïóð, Âüåòíàì, Òàéëàíä çýðýã ãîëëîõ óëñ îðíóóäûí îíëîöã, ò¿¿íòýé õàðèëöàõ Ìîíãîë óëñûí õàìòûí àæèëëàãàà, ìºí Ëàîñ, Áèðì, Êàìáîæ, Èíäîíåç, Ìàëàéç, Ôèëèïïèí, Áðóíåé, Ç¿¿í Òèìîð óëñóóäûí óëñ òºð, íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí áàéäàë áóþó ãàäààä õàìòûí àæèëëàãààíû õ¿ðýý
… Áàãà õýìæýýíèé íóòàã îëîí àðâàí ñàÿ õ¿í íóòàãëàäàã íü á¿ñ íóòãèéí îíöëîã áîëíî. Õ¿í àìûí óãñààòíû ç¿éí á¿òýö íàðèéí òºâºãòýé áºãººä ìîíãîëæóó áîëîí àâñòðàëè ìàÿãèéí õ¿í õ¿í àì çîíõèëíî. Õýëíèé õóâüä õÿòàä-áèðì, òàé, àâñòðàëè-àçè, àâñòðàëè, ïàïóàãèéí ãýñýí 5 á¿ëýãò õóâààãäàíà.Ìúÿíìàãèéí õ¿í àìûí 73 õóâü íü áèðì¿¿ä, òàéëàíäûí 50 õóâü íü òàé÷óóä áàéäàã áîë, èíäîíåçèä ìàëàé÷óóä çîíõèëíî.
Ñýäýâ 8. Òºâ Àçèéí îðíóóä áà Ìîíãîëûí õàðèëöàà
Òºâ àçèéí îðíóóäûí ¿íäýñòíèé õýâ øèíæ áà Øàíõàéí 5 áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãàà, ò¿¿í äýõü Ìîíãîë óëñûí îðîëöîî, òóñ á¿ñ íóòàãò Êàçàõñòàí óëñûí áàéð ñóóðü, óëñ òºð, íèéãìèéí çîõèîí áàéãóóëàëò, Ìîíãîë óëñûí õàðèëöàõ ñòðàòåãè ÷èã õàíäëàãà, Óçáåêñòàí, Êèðãèçñòàí, Òóðêìåíèñòàí, Àôãàíèñòàí, Òàæèêñòàí óëñóóäûí óëñ òºðèéí îíöëîã áàéäëóóä
…. Ìîíãîë óëñûí ãàäààä áîäëîãûí ¿çýë áàðèìòëàëä ‘Á¿ñ íóòãèéí èíòåãðàöèä îðîõ íºõöºëèéã þóíû ºìíº ò¿¿íä õàìààð÷ áóé óëñ îðíóóäòàé õî¸ð òàëûí õàðèëöààã ºðãºòãºí õºãæ¿¿ëýõ çàìààð á¿ðä¿¿ëíý’ õýìýýí çààñàí. Òèéì ó÷ðààñ Òºâ Àçèéí òýðã¿¿ëýõ îðíû íýã Êàçàõñòàí áîë ìàíàé îðíû òóñ á¿ñ íóòàãòàé õàðèëöàõ ò¿øèã òóëãóóð áîëîõóéö õàìãèéí ÷óõàë ò¿íø áºãººä ìàíàé õî¸ð àðä ò¿ìýí ºíº ýðòíèé ò¿¿õýí óëìæëàëò õàðèëöààòàé, èæèë òºñòýé õóâü, ò¿¿õýí çàìûã òóóëñàí. Àðä÷èëñàí çàõ çýýëèéí ñèñòåìä øèëæèæ áóé ºíººãèéí ò¿¿õýí øèíý íºõöºëä ò¿¿õýý ýðãýí õàðàõ, óëàìæëàëò õàðèëöààãàà ñýðãýýí õºãæ¿¿ëýõ, àðä÷èëàë, çàõ çýýëä øèëæèõ áóé òóðøëàãàà ñîëèëöîõ øààðäëàãà óðãàí ãàð÷ áàéíà.
Ñýäýâ 9. ªìíºä Àçèéí îðíóóä áà Ìîíãîëûí õàðèëöàà
ªìíºä àçèéí îðíóóäûí ¿íäýñòýí, ñî¸ë, ¸ñ çàíøëûí õýâ øèíæ, Ïàêèñòàí, Áàíãëàäåø óëñóóäûí ò¿¿õýí óÿëäàà õîëáîî, Ýíýòõýã, Áàëáà, Áóòàí óëñóóäûí îíöëîã, Øðè Ëàíêà, Ìàëüäèâ óëñûí óëñ òºð, íèéãìèéí íºõöºë áîëîîä ýäãýýð óëñóóäòàé õàðèëöàõ Ìîíãîëûí õàðèëöàà
…. Äýëõèéí õóóðàé ãàçðûí 3 õóâèéã ýçëýõ ºìíºä àçèéí á¿ñ íóòàãò äýëõèéí õ¿í àìûí 20 ãàðóé õóâü íü Ẻãíºðñºí áàéíà. Ìàëüäèâààñ áóñàä á¿õ óëñ 1.5 ñàÿàñ 860 ñàÿ õ¿í àìòàé. Ýíýòõýã õ¿í àìûí òîîãîîð äýëõèéä Õÿòàäûí äàðàà 2-ò îðíî. Õ¿í àìûí æèëèéí äóíäàæ ºñºëò 2.2-2.6 õóâü áºãººä 15 íàñ õ¿ðòýëõ õ¿¿õä¿¿äèéí ýçëýõ õóâèéí æèí 40-45 õóâü áàéíà. Õ¿í àìûí 50 ãàðóé õóâü íü ýðýãòýé÷¿¿ä, äóíäàæ íàñëàëò Áàíãëàäåøèä 40 æèëýýñ áàãà áàéõàä Ýíýòõýã 56, Øðè-Ëàíêàä 65 áîëîõ æèøýýòýé. 1 àì êì-ò äóíäàæààð 202 õ¿í íîîãäîõ áîëîâ÷ Èíä-Ãàíã, Áðàõìàáóäðà ìºðíèé àäàãò 700-1600 õ¿í áîëäîã äýëõèéí íÿãòøèë ºíäºðòýé íóòãèéí íýã þì.
Ñýäýâ 10. Ýíýòõýã óëñ áà Ìîíãîëûí õàðèëöàà
Ýíýòõýã, Ìîíãîëûí ò¿¿õ, ñî¸ëûí ýðòíèé óëàìæèëàëò õàðèëöàà, ò¿¿õýí ¿íýò ç¿éëñ, Ìîãîëûí ýçýíò óëñûí íºëºº, îð÷èí öàãèéí õàðèëöààíû ÷èã õàíäëàãà, õàìòûí àæèëëàãààíû õºãæèë
….Ìîíãîë Ýíýòýã õî¸ð ºíº ýðòíýýñ îéð äîòíî õàðèëöààòàé ÿâæ èðñýí áºãººä îð÷èí ¿åèéí õàðèëöàà íü 1955 îíû 12 ñàðä äèïëîìàò õàðèëöàà òîãòîîñíîîñ ýõòýé. Îëîí Óëñûí õýìæýýíä íýð íºëºº íü ºññººð áàéãàà, Àçèéí òîìõîí îðîí Ýíýòõýã óëñòàé õàðèëöààãàà ã¿íçãèéð¿¿ëýí õºãæ¿¿ëýõýä Ìîíãîë Óëñ îíöãîé à÷ õîëáîãäîë ºãäºã. 1994-2005 îíä Ìîíãîë Óëñûí åðºíõèéëºã÷ Ýíýòõýãò õî¸ð óäàà, ÁÍÝÓ-ûí äýä åðºíõèéëºã÷ Ìîíãîëä õî¸ð óäààãàà, ÌÓ-ûí åðºíõèé ñàéä 2004 îíä Ýíýòõýãò, ïàðëàìåíòûí äàðãà 1 óäàà äàðàà õàðèëöàí àéë÷èëæ õî¸ð îðíû õàðèëöààã øèíý çóóíä õºãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí çàð÷ìóóäûã òîäîðîéëñîí áàðèìò áè÷ã¿¿äèéã áàéãóóëàí ìºðäºæ áàéíà. Õî¸ð îðíû õàðèëöàà õàìòûí àæèëëàãààã á¿õ ÷èãëýëýýð àõèóëàõûí òóëä Ìîíãîëä Ýíýòõýãèéí áîäèò ñîíèðõëûã áèé áîëãîæ, õºðºí㺠îðóóëàëò õèéõ, ìýäýýëýë-õàðèëöàà õîëáîîíû òåõíîëîãè, áèîòåõíîëîãè, õºäºº àæ àõóé, öýðýã õ¿ì¿¿íëýãèéí ñàëáàðò õýëõýý õîëáîîã ºðãºæ¿¿ëýí ýð÷èìòýé õºãæ¿¿ëýõèéã çîðüæ, ¿ð ä¿íä õ¿ðñýýð áàéíà.
Ñýäýâ 11. Îéðõè äîðíîäûí îðíóóä áà Ìîíãîëûí õàðèëöàà
Îéðõè äîðíîäûí îðíóóäûí ¿íäýñòíèé õýâ øèíæ áà ÎÏÅÊ áàéãóóëëàãûí òóõàé, ãàçðûí òîñíû áîäëîãî äýëõèéí ýäèéí çàñàãò íºëººëºõ õ¿÷èí ç¿éë áîëîõ òóõàé, Ñàóäûí àðàáûí á¿ñ íóòãèéí áàéð ñóóðü áà Ìîíãîëûí õàðèëöàà, áîëîîä Èðàí óëñûí îëîí óëñûí áàéð ñóóðü, Èçðàéëü óëñûí ¿¿ñýë, õºãæèë áà õºðø îðíóóäûí õàðèëöàà, ¿íäýñòíèéõ íü îíöëîã áîëîîä Êóâåéò, Èðàê, Àðàáûí Íýãäñýí Ýìèðàò, Êàòàð óëñóóäòàé õàðèëöàõ Ìîíãîëûí õàìòûí àæèëëàãààíû òóõàé
….Áàðóóí ºìíºä Àçè ìàíàé ãàðèãèéí ñî¸ë èðãýíøèë, öýöýãëýëòèéí íýã ãîëîìò á¿ñ íóòàã. Á¿ð Ìݪ IX-VIII ìÿíãàí æèëä ÌÀÀ, ãàçàð òàðèàëàí, Ìݪ 4000 æèëä õî¸ð ìºðíèé ñàâ áàðóóí Èðàíä óñàëãààòàé òàðèà ýðõýëæ Òóðê, Àðìåíä òºìºðëºã áîëîâñðóóëæ áàéñàí íü ýðòíýýñ ýõëýí õ¿í àì ñóóðüøèæ ñî¸ë èðãýíøèë õºãæñºíèé áàòàëãàà áîëíî. Ýíý á¿ñ íóòãèéí îðíóóä õ¿í àì öººíòýé, õ¿í àìûíõàà íýãäñýí òîîëëîãûã òîãòìîë ÿâóóëäàãã¿éãýýñ íèéò õ¿í àìûí òîîã ¿íýí çºâ ãàðãàõàä íýëýýä òºâºãòýé þì. Õ¿í àìûí 80 îð÷èì õóâü íü Èðàí, Òóðê, Àôãàíèñòàí, Èðàê, Ñàóäûí Àðàá, Ñèðè, Àçåðáàéæàíä íóòàãëàíà. 240 øàõàì ñàÿ õ¿í àìòàé æèëèéí äóíäàæ ºñºëò íü 2 õóâü áàéíà. Äóíäàæ íàñëàëò èõýíõ îðíóóäàä 50-58, Êèïðò 70, õàðèí óóëûíõàíä /Àðìåí, Àçåðáàéäæàí, ÿðçèí/ 75-ààñ äýýø æèë íàñëàíà. Õ¿í àìûí äîòîð çàëóó÷óóäûí ýçëýõ õóâèéí æèí ºíäºð áàéíà. 15 õ¿ðòýëõ íàñíû õ¿¿õä¿¿ä õ¿í àìûí 40-ººñ äýýø õóâèéã õóâèéã ýçýëíý. Îëîí õ¿¿õýäòýé ãýð á¿ë çîíõèëíî.
Ñýäýâ 12. Áàãà Àçèéí îðíóóä áà Ìîíãîëûí õàðèëöàà
Òóðê óëñûí îëîí óëñûí áàéð ñóóðü, îíöëîã áà Ìîíãîë ãàçàð íóòàãò îðøèí áàéñàí ò¿¿õýí õàðèëöàà, Ìîíãîëûí àðä ò¿ìýíòýé ò¿¿õ, ñî¸ëûí õàðèëöààãààð õîëáîãäîõ óÿëäàà õîëáîî áîëîîä Êàâêàçûí îðíóóäûí îíöëîã áà Ìîíãîë óëñûí õàðèëöàà, õàìòûí àæèëëàãààíû áàéäëûã òîäîðõîéëíî.
….Ìîíãîë óëñ ÁÍÒóðê óëñûí õîîðîíä 1969 îíä äèïëîìàò õàðèëöàà òîãòîîñîí áºãººä 1990 îí õ¿ðòýë òºäèéëºí èäâýõèòýé õàðèëöààã¿é áàéâ. 1990-ýýä îíîîñ Ìîíãîë – Òóðêèéí õàðèëöàà ýðñ èäâýõæèæ, 1995 îíîîñ øèíý øàòàíä ãàð÷, ÌÓ-ûí åðºíõèéëºã÷ 1998, 2004 îíä, ÓÈÕ-ûí äàðãà 1993, 2002 îíä Ãàäààä õàðèëöààíû ñàéä 1992 îíä Òóðê óëñàä, õàðèí Òóðê óëñûí åðºíõèéëºã÷ 1995, 2002 îíä, ÓÈÕ-ûí îðëîã÷ äàðãà 1994 îíä, åðºíõèé ñàéä 2005 îíä Ìîíãîëä òóñ òóñ õàðèëöàí àéë÷èëæýý….
ÄÎÐÍÎ ÄÀÕÈÍÛ ÎÐÍÓÓÄ ÁÀ ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÕÀÌÒÛÍ ÀÆÈËËÀÃÀÀ
ХИЧЭЭЛИЙН СЭДЭВЧИЛСЭН ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
№ | Хичээлийн сэдэв | Хичээл явуулах хэлбэр | Цаг |
1 | Äîðíî äàõèíû îðíóóäûí òóõàé îéëãîëò | Лекц | 2 |
Дорно дахины улсуудын талаарх мэдээллийг англи хэлнээс орчуулах | Семинар | 2 | |
2 | Õ¿éòýí äàéíû ¿åèéí áà äàðàà ¿åèéí Ç¿¿í õîéä Àçèéí îëîí óëñûí áàéäàë | Лекц, ярилцлага | 2 |
Зүүн Хойд Азийн улс орнуудыг харьцуулах | Семинар | 2 | |
3 | ÁÍÕÀÓ – Ìîíãîëûí õàðèëöàà | Лекц, семинар | 4 |
Монгол улс, БНХАУ-ын Найрсаг харилцаа, хамтын ажиллагааны тухай гэрээ | Семинар | 2 | |
4 | ÎÕÓ – Ìîíãîëûí õàðèëöàà | Лекц, ярилцлага | 4 |
Монгол улс, ОХУ-ын Стратегийн түншлэлийн тухай | Семинар | 2 | |
5 | ÁÍÑÓ, ÁÍÀÑÀÓ – Ìîíãîëûí õàðèëöàà | Лекц, ярилцлага | 4 |
БНСУ, БНАСАУ-ын хөгжлийн бодлого, онцлог | Семинар | 2 | |
6 | ßïîí – Ìîíãîëûí õàðèëöàà | Лекц | 4 |
Монгол-Японы харилцаа стратегийн түншлэлийн харилцаа болох талаар | Семинар | 2 | |
7 | Ç¿¿í ºìíºä Àçèéí îðíóóä áà Ìîíãîëûí õàðèëöàà | Лекц, ярилцлага | 4 |
Харьцуулалт хийх | Семинар | 2 | |
8 | Òºâ Àçèéí îðíóóä áà Ìîíãîëûí õàðèëöàà | Лекц | 4 |
Төв Азийн улсуудтай харилцах цаашдын чиглэлийг тодорхойлох | Баримтанд үндэслэн | 2 | |
9-10 | ªìíºä Àçèéí îðíóóä áà Ìîíãîëûí õàðèëöàà | Лекц, ярилцлага | 4 |
Зүүн өмнөд Азийн бүс нутгийн байгууллага, үйл ажиллагааны онцлог | Семинар | 2 | |
11-12 | Ýíýòõýã óëñ áà Ìîíãîëûí õàðèëöàà | Лекц, ярилцлага | 2 |
Монгол улс-Энэтхэг улсын иж бүрэн түншлэлийн тухай гэрээ | Семинар | 2 | |
13-14 | Îéðõè äîðíîäûí îðíóóä áà Ìîíãîëûí õàðèëöàà | Лекц, ярилцлага | 4 |
Ойрхи дорнодын улсуудын нийтлэг ба ялгаатай талууд | Семинар | 2 | |
15-16 | Áàãà Àçèéí îðíóóä áà Ìîíãîëûí õàðèëöàà | Лекц | 2 |
Бага Азийн улсуудтай харилцаагаа хөгжүүлэх чиглэл | хэлэлцүүлэг | 2 | |
НИЙТ | 64 ЦАГ | ||
ÄÎÐÍÎ ÄÀÕÈÍÛ ÎÐÍÓÓÄ ÁÀ ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÕÀÌÒÛÍ ÀÆÈËËÀÃÀÀ
ХИЧЭЭЛИЙН КАЛЕНДАРЧИЛСАН ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
№ | Хичээлийн сэдэв | Сар, өдөр | Цаг |
1 | Äîðíî äàõèíû îðíóóäûí òóõàé îéëãîëò | ... сарын ... өдөр | 2 |
Дорно дахины улсуудын талаарх мэдээллийг англи хэлнээс орчуулах | ... сарын ... өдөр | 2 | |
2 | Õ¿éòýí äàéíû ¿åèéí áà äàðàà ¿åèéí Ç¿¿í õîéä Àçèéí îëîí óëñûí áàéäàë | ... сарын ... өдөр | 2 |
Зүүн Хойд Азийн улс орнуудыг харьцуулах | ... сарын ... өдөр | 2 | |
3 | ÁÍÕÀÓ – Ìîíãîëûí õàðèëöàà | ... сарын ... өдөр | 4 |
Монгол улс, БНХАУ-ын Найрсаг харилцаа, хамтын ажиллагааны тухай гэрээ | ... сарын ... өдөр | 2 | |
4 | ÎÕÓ – Ìîíãîëûí õàðèëöàà | ... сарын ... өдөр | 4 |
Монгол улс, ОХУ-ын Стратегийн түншлэлийн тухай | ... сарын ... өдөр | 2 | |
5 | ÁÍÑÓ, ÁÍÀÑÀÓ – Ìîíãîëûí õàðèëöàà | ... сарын ... өдөр | 4 |
БНСУ, БНАСАУ-ын хөгжлийн бодлого, онцлог | ... сарын ... өдөр | 2 | |
6 | ßïîí – Ìîíãîëûí õàðèëöàà | ... сарын ... өдөр | 4 |
Монгол-Японы харилцаа стратегийн түншлэлийн харилцаа болох талаар | ... сарын ... өдөр | 2 | |
7 | Ç¿¿í ºìíºä Àçèéí îðíóóä áà Ìîíãîëûí õàðèëöàà | ... сарын ... өдөр | 4 |
Харьцуулалт хийх | ... сарын ... өдөр | 2 | |
8 | Òºâ Àçèéí îðíóóä áà Ìîíãîëûí õàðèëöàà | ... сарын ... өдөр | 4 |
Төв Азийн улсуудтай харилцах цаашдын чиглэлийг тодорхойлох | ... сарын ... өдөр | 2 | |
9-10 | ªìíºä Àçèéí îðíóóä áà Ìîíãîëûí õàðèëöàà | ... сарын ... өдөр | 4 |
Зүүн өмнөд Азийн бүс нутгийн байгууллага, үйл ажиллагааны онцлог | ... сарын ... өдөр | 2 | |
11-12 | Ýíýòõýã óëñ áà Ìîíãîëûí õàðèëöàà | ... сарын ... өдөр | 2 |
Монгол улс-Энэтхэг улсын иж бүрэн түншлэлийн тухай гэрээ | ... сарын ... өдөр | 2 | |
13-14 | Îéðõè äîðíîäûí îðíóóä áà Ìîíãîëûí õàðèëöàà | ... сарын ... өдөр | 4 |
Ойрхи дорнодын улсуудын нийтлэг ба ялгаатай талууд | ... сарын ... өдөр | 2 | |
15-16 | Áàãà Àçèéí îðíóóä áà Ìîíãîëûí õàðèëöàà | ... сарын ... өдөр | 2 |
Бага Азийн улсуудтай харилцаагаа хөгжүүлэх чиглэл | ... сарын ... өдөр | 2 | |
НИЙТ | 64 ЦАГ | ||
No comments:
Post a Comment